تحلیلی بر ریخت‌شناسی مجتمع‌های تجاری (مطالعه موردی: مجتمع تجاری کوروش، منطقه 5 تهران)

مجتمع‌های تجاری از جمله پدیده‌های نوین در توسعه شهری دهه های اخیر هستند که در سطح شهر تهران نیز مورد توجه جدی قرار گرفته اند. چنین پدیده‌ هایی در شهر، دارای اثرات قابل توجه بوده و برای شناسایی اثرات و برنامه‌ریزی برای آنان ضروری است ماهیت پدیده و انواع گونه های آن مورد تحلیل قرار گیرند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که معیارهای دسته‌بندی مجتمع‌های تجاری در ادبیات جهانی چیست و معیارهای مطرح شده در خصوص گونه‌بندی مجتمع های تجاری تا چه اندازه منطبق بر مجتمع‌های تجاری در شهر تهران بوده است. بدین منظور مجتمع تجاری کوروش واقع در منطقه 5 شهرداری تهران به عنوان نمونه موردی این پژوهش انتخاب گردیده‌است. این مجتمع تجاری دارای ویژگی هایی نظیر کالای تخصصی، فضای تفریحی و ... است که مجموعه ویژگی‌های مجتمع‌های تجاری را همزمان دارد. در قالب فرایند و روش تحقیق این پژوهش، ابتدا معیارهای ریخت‌شناسی براساس ادبیات موضوع تدوین و تبیین شدند. باتوجه به معیارهای مطرح شده در مبانی نظری و ادبیات موضوع، از طریق پرسشنامه و برداشت محلی اقدام به جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات گردید. تحلیل داده ها نشان داد که ریخت‌شناسی مجتمع تجاری کوروش، شامل ویژگی‌های چندگونه از مجتمع های تجاری است. وجود کالای تخصصی، حوزه زمانی موثر 40 دقیقه ، اولویت استفاده از فضای تفریحی به جای خرید و ساختار ترکیب صنوف، متفاوت از نمونه‌های جهانی است. بر این اساس، آنچه امکان ساخت مجتمع‌های تجاری با شرایط متفاوت از نمونه‌های جهانی را ممکن می‌سازد، ضوابط ساخت و ساز پیش‌بینی شده در طرح تفصیلی تهران و فقدان قوانین و ضوابط مختص مجتمع‌های تجاری است. با ارائه چند شاخص محدود، نظیر تراکم ساختمانی و ارتفاع ساختمان، نمی توان نسبت به احداث مجتمع های تجاری اقدام کرد. متغیرهایی نظیر حوزه کشش، تاثیرات و معیارهای فضایی موثر بر پیرامون مجتمع تجاری می‌توانند در ریخت‌شناسی مجتمع‌های تجاری اثرگذار باشند.